المراجعات (کتاب)

کتابی است از عبدالحسین شرف الدین با موضوع عقاید شیعه.

معرفی اجمالی کتاب

عالمان شيعى كتاب‌هاى فراوانى درباره اختلاف‌هاى شيعه و مخالفين نوشته‌اند كه مؤثرند و ارزشمند، از آن جمله كتاب المراجعات تأليف مرحوم علامه شرف الدين است كه در هدايت افراد تأثير زيادى دارد.

ارزش کتاب

آنچه زیبایی این كتاب را دوچندان كرده، رعایت ادب و احترام طرفین است. برخلاف دیگر مباحثات كه پر است از اهانت ها و هتك حرمت ها، اما این كتاب بدون این كه كوچكترین شائبه ای از توهین در آن به مشام برسد، تالیف گشته است و حتی مترجم كتاب تاكید كرده كه اگر احساس كردید در جایی از كتاب به كسی توهین شده است، مطمئن باشید اشكال در ترجمه است.

مكتوب بودن مباحثات این كتاب دیگر وجه متمایزش است. در مباحثات رو در رو معمولاً فن بیان و نحوه تاثیرگذاری بر طرف مقابل می تواند جهت بحث را عوض كند و حتی موضع حق را مغلوب كند. اما در كتابت این خواننده است كه تصمیم می گیرد كه چه كسی از موضع حق سخن می گوید و در ضمن به خاطر این كه همه چیز مكتوب است، نمی توان حتی جمله ای را بدون سند و مدرك وارد بحث كرد.

با خواندن این كتاب خواهید فهمید كه چگونه می توان بدون هتك حرمت بر اصول خود پافشاری كرد بدون این كه به اختلافات دامن زد.

بخش های کتاب

موضوع نخست ـ امامت و مذهب ـ شانزده مراجعه یا سؤال و جواب را شامل است که در آنها به مباحثی چون سبب عدم پیروی شیعه از مذاهب چهارگانه اهل سنت در فروع و اصول دین، پیروی شیعه از مذاهب اهل بیت علیه السلام، جایگاه اهل بیت در اسلام و عدم ترجیح دیدگاه های علما و اهل سنت بر مذهب شیعه پرداخته شده است.

راه حل اختلافات بین شیعه و سنی، ادله قرآنی و روایی که مذهب اهل بیت علیهم السلام و برتری آن را تأیید می کنند، حدیث ثقلین و منظور از اهل بیت علیهم السلام در نصوص، احتجاج دوازده نفر از اهل سنت به رجال شیعه در صحاح خود و معرفی یکصد نفر از رجال شیعه که سند روایات اهل سنت واقع شده اند نیز از جمله مباحث دیگر این مراجعه ها هستند.

در بخش دوم، یعنی «امامت عامه» و موضوع خلافت رسول گرامی اسلام در مباحثی طولانی طی نود و سه مراجعه و سؤال و جواب نیز چندین موضوع مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نصوص خلافت همچون: حدیث آغاز بعثت، حدیث منزلت و موارد ایراد آنها توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله و هفت نص دیگر که تصریح بر افضلیت علی بن ابی طالب علیه السلام دارند و نیز آیه ولایت و منظور از لفظ «ولی» در آیات قرآن و روایات اسلامی از جمله این موضوعات هستند.

ترجمه، شرح، تعلیقات و... بر کتاب

تحقیق های قابل ذکری که پیرامون المراجعات انجام شده است یکی تحقیق حجت الاسلام حسین راضی است که علاوه بر بیان شماره جلد و صفحه کتاب های ذکر شده از سوی مؤلف منابع دیگری را برای احادیث گفته های شرف الدین ذکر کرده است.

این تحقیق در شکل و صورت های مختلفی به چاپ رسیده است. در بعضی چاپ های المراجعات به طور مستقل در آخر کتاب این تحقیق ارائه شده است و اخیراً از سوی مجمع جهانی اهل بیت ممزوج با هامش های مؤلف همراه با یک تحقیق محدود جدید به چاپ رسیده است. استفاده از منابع قدیمی و عدم ذکر منبع برخی از مطالب مؤلف و وجود ضعف هایی در ویرایش این اثر را می توان از جمله ضعف های این چاپ ذکر کرد.

تحقیق دیگر تحقیق محقق نکته سنج حجت الاسلام محمدجمیل حمود است. در این تحقیق بیشتر به محتوای کتاب پرداخته شده است. کار محقق در این اثر، کار بسیار شایسته ای است ولی در بسیاری از موارد خارج از حوصله این کتاب است و به جا بود که ایشان نکته های بیشتری را گویا و کوتاه مورد بحث و بررسی قرار می داد.

تحقیق دیگر، تحقیقی است که در مرکز تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامی گرفته است.

وضعیت نشر

فرزند مؤلف، سید عبدالله شرف الدین در پانوشت کوتاهی که بر کتاب بغیةالراغبین نوشته پدر دارند می فرمایند: «کتاب المراجعات در 1355 قمری در چاپخانه العرفان شهر صیدا برای اولین بار به چاپ رسید و پس از آن تاکنون نزدیک به پنجاه بار به چاپ رسیده است.

منابع

• سایت تبیان، سید عبدالحسن شرف الدین، (1 خرداد 1391).
• منصور ابراهیمی، المراجعات، "چگونگی تدوین و کتابشناسی آن" فصلنامه کتابهای اسلامی، تابستان 1383، شماره 17، (1 خردا د 1391).

متن کتاب المراجعات

المراجعات